Tussen werk, de reistijd, het rijden van onze kinderen naar eindeloze activiteiten en het verzorgen van het huishouden, kan het soms voelen alsof tijd voor jezelf nemen meer een luxe is dan een noodzaak. Toch is het essentieel om zelfzorg prioriteit te geven voor zowel je mentale als fysieke gezondheid.
In tegenstelling tot wat de maatschappij soms doet geloven is zelfzorg niet egoïstisch. Het gaat om het erkennen van je behoeften en de nodige stappen ondernemen om die te vervullen, zodat je goed voor jezelf, je leven en anderen kunt zorgen. In dit artikel lees je meer over wat zelfzorg precies is, waarom het belangrijk is en hoe je een plan kunt maken voor jouw zelfzorg. Tot slot zetten we de beste zelfzorgtips nog even op een rijtje.
Wat is zelfzorg precies?
Zelfzorg zijn de bewuste handelingen en gewoonten die iemand toepast om voor hun fysieke, mentale en emotionele welzijn te zorgen. Het gaat om het herkennen van je behoeften en keuzes maken die soms lastig kunnen zijn. Zelfzorg is meer dan alleen een dag in de spa, verwenmomenten en retraites (hoewel die dingen fijn kunnen zijn).
Zelfzorg gaat ook om voor jezelf zorgen in momenten dat je er misschien niet veel zin in hebt. Wanneer het moeilijk is, maar noodzakelijk om je fysieke, emotionele en mentale welzijn te behouden. Het kan bijvoorbeeld betekenen dat je op tijd stopt met werken om te gaan sporten, een lunchpauze neemt of naar een noodzakelijke medische afspraak gaat. Het is ook belangrijk te beseffen dat zelfzorg voor iedereen anders is en het draait om ontdekken wat voor jou werkt om je fysiek en emotioneel opgeladen te voelen.
Waarom is zelfzorg belangrijk?
Zelfzorg is belangrijk omdat het gaat om het prioriteren van je behoeften en ze vervullen. Een bewuste en oprechte benadering kan veel gebieden in je leven verbeteren, zoals:
- Fysieke gezondheid en ziektepreventie.
- Verbeterd mentaal welzijn, wat stress kan verminderen en zorgt voor een betere gemoedstoestand.
- Het gemakkelijker maken om de uitdagingen van het leven aan te pakken.
- Verbeterde relaties, omdat je begripvoller wordt en meer beschikbaar bent voor anderen.
- Verhoogde productiviteit, omdat zelfzorg kan leiden tot betere focus en efficiëntie.
- Meer zelfbewustzijn, wat zorgt voor een beter begrip van je behoeften en wensen.
- Preventie van burn-out.
Waarom is het zo moeilijk om zelfzorg toe te passen?
Hoewel we het belang van zelfzorg begrijpen, kan het om verschillende redenen behoorlijk lastig zijn:
1. Tijdgebrek
Dit is vaak een grote uitdaging. Volwassen zijn kan zwaar werk zijn, vooral met drukke schema’s en allerlei verantwoordelijkheden.
2. Schuldgevoel
Het is makkelijk om je schuldig te voelen wanneer je tijd voor jezelf neemt en je eigen behoeften boven die van anderen stelt, wat leidt tot het verwaarlozen van zelfzorg.
3. Maatschappelijke verwachtingen
Culturele normen leggen vaak veel nadruk op productiviteit, waardoor het lijkt alsof tijd voor jezelf nemen egoïstisch is. In sommige culturen wordt rust zelfs als lui beschouwd.
4. Perfectionisme
De wens om alles perfect te doen, kan leiden tot uitstelgedrag of het vermijden van zelfzorgactiviteiten. Zo kun je bijvoorbeeld denken dat je minimaal een uur nodig hebt om sporten, terwijl je maar 15 minuten hebt. In plaats van deze te benutten stel je het sporten uit omdat je het gevoel hebt dat 15 minuten niet genoeg is.
5. Steunsystemen
Een gebrek aan aanmoediging of steun van vrienden en familie kan het moeilijk maken om zelfzorg prioriteit te geven. Dit mag niet worden onderschat. Een groot deel van zelfzorg vereist ook zorg vanuit de gemeenschap. We hebben anderen nodig om ons leven te delen. Er is een gezegde: ‘Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder.’
6. Overweldiging
Het enorme aanbod van zelfzorgopties kan overweldigend zijn, waardoor het moeilijk is om te weten waar te beginnen. Het is belangrijk om je te concentreren op een paar basiselementen die voor jou werken.
7. Gewoontes
Langdurige gewoonten van zelfzorg verwaarlozen kunnen moeilijk te doorbreken zijn, wat een bewuste inspanning vereist om te veranderen.
Hoe maak je een zelfzorgplan?
Een zelfzorgplan maken is een persoonlijk en doordacht proces dat je helpt om je welzijn prioriteit te geven. Denk aan de obstakels die hierboven genoemd worden en die het moeilijk kunnen maken om zelfzorg toe te passen. Bedenk strategieën om deze barrières te verkleinen of te overwinnen. Dit is de eerste stap in het maken van je zelfzorgplan.
Stap 1: Beoordeel je behoeften
Wat heb je nodig? Kijk naar de verschillende aspecten van je leven, zoals fysieke gezondheid, mentale gezondheid, emotioneel welzijn, sociale connecties en spirituele behoeften.
Identificeer stressfactoren en obstakels. Wat veroorzaakt stress of energieverlies? Wat zou het moeilijk maken om zelfzorg toe te passen?
Stap 2: Stel doelen
Wat wil je bereiken? Wil je stress verminderen? Je fysieke gezondheid verbeteren, je voeding aanpassen, of juist meer tijd maken voor ontspanning? Maak je doelen SMART: ze moeten specifiek zijn. Stel bijvoorbeeld dat je 2 liter water per dag wilt drinken: een liter vóór 12 uur en de andere liter vóór 19 uur. Dit is een specifiek, meetbaar, haalbaar, relevant en tijdgebonden doel.
Stap 3: Kies zelfzorgactiviteiten die voor jou werken
Kies activiteiten die passen bij jouw levensstijl en die je aanspreken. Soms wil je misschien iets nieuws proberen om het interessant te houden.
Stap 4: Maak een schema
Integreer zelfzorgactiviteiten in je dagelijkse en wekelijkse planning. Maak ze niet-onderhandelbaar. Gebruik herinneringen of apps om jezelf eraan te herinneren om pauzes te nemen of aan zelfzorg te doen.
Stap 5: Houd je vooruitgang bij en pas aan
Houd een eenvoudig dagboek bij om je zelfzorgactiviteiten over de tijd te volgen en te zien hoe je je voelt. Wees flexibel, want het leven verandert en je zelfzorgplan kan mee veranderen.
Stap 6: Zoek steun
Bespreek je plan met je familie, vrienden of een professional die je kan ondersteunen en verantwoordelijkheid kan geven. Overweeg ook om je aan te sluiten bij een gemeenschap, zoals groepen of cursussen, die aansluiten bij jouw doelen.
Stap 7: Wees mild voor jezelf
Wees vriendelijk voor jezelf. Realiseer je dat zelfzorg een reis is en geen eenmalige gebeurtenis. Je zult misschien tegenslagen ervaren, en dat is oké. Wat belangrijk is, is dat je weer op de goede weg komt.
10 Zelfzorgtips die je moet kennen
Er zijn zoveel zelfzorgtips dat het soms overweldigend kan zijn. Daarom hebben we 10 belangrijke zelfzorgtips op een rijtje gezet die de basis kunnen vormen van je zelfzorgpraktijken.
1. Verbinding maken met anderen
Dit zal je misschien verrassen, maar een belangrijk onderdeel van zelfzorg is het verbinden met anderen, want niemand is een eiland. Zelfzorg vraagt om gemeenschapszorg. In onze cultuur leggen we veel verantwoordelijkheid bij het individu, maar sociale connecties zijn essentieel voor emotioneel welzijn. We kunnen onze lasten delen, wat het makkelijker maakt om ze aan te pakken, samen problemen oplossen en steun te ontvangen, wat leidt tot meer veerkracht. Of gewoon plezier maken en genieten van gedeelde ervaringen.
Plan tijd in om bij te praten met vrienden en familie. Een groep of club aansluiten is een geweldige manier om nieuwe mensen te ontmoeten en verbinding te maken. Vrijwilligerswerk doen is ook een mooie manier om je mentale welzijn te verbeteren en je gedachten even van zorgen af te leiden.
2. Beperk schermtijd
In de wereld waarin we leven, brengen we veel tijd door op schermen, vooral scrollend door social media. Te veel schermtijd, vooral op social media, kan je mentale gezondheid negatief beïnvloeden. Het kan leiden tot verhoogde angst en depressie, het vergelijken met anderen, slaapproblemen, sociale isolatie en verminderde concentratie. Zet grenzen voor je digitale consumptie door apps te gebruiken, tijd in te plannen voor social media en momenten in te bouwen om je even los te koppelen. Gebruik die tijd om te lezen, een hobby te doen of gewoon te ontspannen en tijd met je gedachten door te brengen.
3. Doe aan hobby’s
Naarmate we ouder worden en onze verantwoordelijkheden groter worden, lijkt het alsof hobby’s steeds minder belangrijk worden en een ver verleden zijn, vaak verbonden met onze jeugd. Maar hobby’s kunnen zorgen voor een rijker, voller leven. Maak tijd voor dingen die je leuk vindt, of dat nu schilderen, tuinieren of een instrument spelen is. Hobby’s kunnen je humeur verbeteren en een creatieve uitlaatklep bieden. Wanneer heb jij voor het laatst tijd gemaakt voor een hobby?
4. Stel grenzen
Leren ‘nee’ zeggen en grenzen stellen is een vorm van zelfzorg die je energie en mentale gezondheid beschermt. Prioriteer je eigen behoeften en wees niet bang om je terug te trekken uit verplichtingen die je energie uitputten. ‘Nee’ zeggen kan best lastig zijn, vooral omdat we deze spier niet vaak gebruiken. In het begin kan het ongemakkelijk aanvoelen of zelfs schuldig, maar naarmate je het vaker doet, wordt het makkelijker. Het belangrijkste is dat je je richt op wat goed voor jou is en wat het beste werkt.
5. Prioriteer slaap
Voldoende slaap is de basis voor een goede gezondheid. Streef naar 7-9 uur slaap per nacht, zodat je lichaam kan herstellen en je geest optimaal kan functioneren. Maak een bedtijdroutine die je lichaam signaleert dat het tijd is om tot rust te komen. Dit kan een ontspannend bad zijn, of het gebruik van natuurlijke bodybutters en oliën voor een rustgevende massage. Zet je schermen om 21.00 uur uit en lees een boek of doe wat bed-yoga om je voor te bereiden op een goede nachtrust.
6. Beweeg je lichaam
Regelmatige lichamelijke activiteit is cruciaal voor zowel je mentale als fysieke gezondheid. Zoek een bewegingsroutine die je leuk vindt – of dat nu yoga, dansen of wandelen is – en probeer dagelijks minstens 30 minuten te bewegen.
7. Voed je lichaam
Een gebalanceerd dieet, rijk aan groenten, fruit, volle granen en magere eiwitten, voedt zowel je lichaam als je geest. Wat ook belangrijk is, is de regenboog eten: probeer in de loop van de week zoveel mogelijk verschillende kleuren op je bord te krijgen. Het is ook een goed idee om bewust te eten, zonder afleiding zoals je telefoon of tv. Probeer je te concentreren op de smaak, de textuur en geniet van het moment om je lichaam te voeden met hele, levende voedingsmiddelen.
8. Blijf gehydrateerd
Voldoende water drinken is essentieel voor je fysieke gezondheid. Streef naar minimaal 8 glazen water per dag. Goed gehydrateerd blijven kan je energieniveau, cognitieve functie en je algemene gemoedstoestand verbeteren.
9. Oefen mindfulness
Mindfulness-praktijken, zoals meditatie, diepe ademhalingsoefeningen, dankbaarheid, acceptatie, of gewoon je dagelijkse activiteiten vertragen en je in het moment bevinden, kunnen stress en angst aanzienlijk verminderen. Slechts een paar minuten per dag kunnen leiden tot een grotere emotionele veerkracht.
10. Zoek professionele hulp
Als je je overweldigd voelt, aarzel dan niet om hulp te zoeken bij een professional. Therapie kan waardevolle tools en steun bieden voor het omgaan met stress en emotionele uitdagingen.
Conclusie
Zelfzorg is niet egoïstisch; het is een vitale praktijk voor het behouden van een gezonde geest en lichaam. Door deze tien zelfzorgtips in je dagelijkse routine op te nemen, kun je een meer gebalanceerd en vervullend leven creëren. Vergeet niet, goed voor jezelf zorgen stelt je in staat om beter voor anderen te zorgen, dus maak zelfzorg een prioriteit!
Schrijver: Alicia West – Wild and Rooted Skincare
Dit artikel verscheen eerder in het Engels op de website van The Slow Living Guide, het Engelse zusje van Slow & Zo. Wild and Rooted Skincare is een huidverzorgingsmerk dat de filosofie van slow living omarmd en zelfzorg stimuleert met haar producten.
Wil je regelmatig inspiratie ontvangen van Slow & Zo?
Meld je dan aan voor onze maandelijkse inspiratiemail.
